- صفحه اصلی
- محصولات
- مواد اولیه دارویی
- اکسپینتهای دارویی
- کوتینگ ها
- شلاک
شلاک
شلاک ، به شکل پوسته های کهربا ، ساخته شده از ترشحات حشره لاک ، حشره ای با مقیاس کوچک است. Shellac یک ترموپلاستیک طبیعی است. یعنی ماده ای نرم و با حرارت دادن تحت فشار جریان می یابد اما در دمای اتاق سفت و سخت می شود .
شلاک یک رزین طبیعی است که توسط حشرات ترشح میشود و خواص متنوعی دارد که آن را در کاربردهای متنوعی مفید میکند. این ماده به دلیل خواص تشکیل لایه نازک، چسبندگی و ترموپلاستیک و همچنین توانایی آن در عمل به عنوان مانعی در برابر بو و لکه شناخته شده است. شلاک معمولاً به عنوان روکش چوب، در لوازم آرایشی (مانند لاک ناخن و اسپری مو) و به عنوان لعاب مواد غذایی استفاده میشود. همچنین در داروسازی، جوهر چاپ و حتی به عنوان یکی از اجزای برخی از آتشبازیها کاربرد دارد.
شلاک چیست؟
شلاک (E904) یک رزین طبیعی است که توسط حشره Kerria lacca تولید میشود، که روی درختان هند و تایلند زندگی میکند. این مادهای است که پس از فرآوری و خالصسازی، به طور گسترده در صنایع غذایی به عنوان یک افزودنی غذایی مورد استفاده قرار میگیرد. شلاک به دلیل خاصیت لعابدهی خود که باعث میشود محصولات غذایی اشتهاآور و تازه به نظر برسند، ارزشمند است. ایمنی شلاک به عنوان یک افزودنی غذایی توسط سازمانهای نظارتی بینالمللی مانند سازمان ایمنی مواد غذایی اروپا (EFSA) تأیید شده است و آن را به انتخابی محبوب در بین تولیدکنندگان مواد غذایی تبدیل کرده است.
شلاک یک رزین طبیعی است که توسط حشره ماده لاک (Kerria lacca) روی درختان هند و آسیای جنوب شرقی ترشح میشود.این ماده فرآوری، خالصسازی و به صورت پوستههای خشک فروخته میشود یا در الکل حل میشود تا پوسته مایع تولید شود.اغلب به عنوان جایگزین طبیعی برای پوششها و پرداختهای مصنوعی در نظر گرفته میشود.
خواص فیزیکی و شیمیایی شلاک
| ظاهر |
پوستههای کهربایی تا قهوهای مایل به قرمز (با فرآیند تصفیه متفاوت است) |
| حلالیت |
محلول در الکل (اتانول، متانول)؛ نامحلول در آب |
| شکل |
پوسته، پودر یا مایع (محلول در الکل) |
| خشک شدن |
خشک شدن و تشکیل یک لایه محافظ سخت، براق |
| زیست تخریبپذیر |
۱۰۰٪ طبیعی و زیست تخریبپذیر |
| خوراکی |
خوراکی (مورد استفاده در مواد غذایی و دارویی) |
| سمیت |
غیرسمی در کاربردهای معمول |
مزایای شلاک
طبیعی و تجدیدپذیر
غیرسمی و بیخطر برای مواد غذایی
زیستتخریبپذیر
کیفیت بالا و پرداخت شفاف
خشک شدن سریع
محدودیتهای شلاک
ضد آب نیست (در اثر الکل، گرما و آب آسیب میبیند)
در برخی کاربردها نیاز به نگهداری منظم دارد
عمر مفید کوتاه پس از حل شدن در الکل
خواص فیزیکوشیمیایی شلاک
شلاک به دلیل ساختار پیچیده خود، خواص منحصر به فردی دارد. شلاک به صورت تجاری به شکل پولک به دست میآید. بسته به رنگهایی که توسط درخت تعیین میشوند، عموماً زرد تا قهوهای است. ضریب شکست آن در محدوده 1.521 تا 1.527، نزدیک به ضریب شکست شیشه است. پس از نگهداری، مقدار اسید به دلیل واکنش بین گروههای هیدروکسیل آزاد آن و اسید کربوکسیلیک کاهش مییابد . این پدیده شلاک، خود استری شدن یا خود پلیمریزاسیون نامیده میشود که به دلیل آن شلاک با گذشت زمان سخت میشود. بنابراین، کیفیت بالای شلاک را میتوان با کمک مقدار اسیدی آن تخمین زد . با گذشت زمان، شلاک به دلیل استری شدن بین گروههای هیدروکسیل آزاد با گروههای اسیدهای آزاد، سفت، شکننده و در حلالها نامحلول میشود که مصرف آن را برای چندین کاربرد محدود میکند. همچنین گزارش شده است که دماهای بالاتر، پیر شدن شلاک را تسریع میکند. در طول فرآیند پیرسازی، شلاک از حالت جامد ذوب شده و به راحتی جریان مییابد، اما با گذشت زمان، شلاک مذاب حالت لاستیکی پیدا میکند که مرحله میانی پیرسازی شلاک است. پس از مدتی، حالت لاستیکی به ساختاری سخت و شکننده تبدیل میشود.
کاربردهای اصلی شلاک
1. شلاک در پرداخت چوب و لاک الکل
شلاک به عنوان یک پوشش چوب با براقیت بالا استفاده میشود
شلاک به سرعت خشک میشود و رگههای طبیعی را افزایش میدهد
شلاک میتواند به عنوان سیلر، پرایمر یا روکش رویه استفاده شود
به راحتی قابل تعمیر و سنباده کاری است
در مبلمان نفیس، عتیقهجات و آلات موسیقی ترجیح داده میشود
2. شلاک در صنایع غذایی
عامل لعاب (E904)
شلاک به آبنباتها، قرصها و میوهها یک پوشش محافظ براق میدهد
رایج در:
شیرینیپزی (به عنوان مثال، لوبیا ژلهای، شکلات)
دانههای قهوه
مرکبات
3. شلاک در داروسازی
قرصها و قرصها را میپوشاند تا:
مزه را بپوشاند
زمان رهاسازی را کنترل کند
بلع آنها را آسانتر کند
4.شلاک در لوازم آرایشی و مراقبت شخصی
در اسپری مو، لاک ناخن و ریمل استفاده میشود
براقیت، ماندگاری و مقاومت در برابر آب را افزایش میدهد
5.مصارف الکترونیک و عایق (تاریخی) شلاک
زمانی به طور گسترده به عنوان عایق الکتریکی (قبل از پلاستیک) استفاده میشد (دوران)
سیمهای روکشدار، خازنها و قطعات رادیویی
6. شلاک در هنر و صنایع دستی
مورد استفاده در طلاکاری، لاککاری و چاپ
به عنوان پوشش محافظ برای نقاشیها و اقلام تزئینی عمل میکند
شلاک یک رزین طبیعی است که توسط حشره لاک (Kerria lacca) ترشح میشود و معمولاً به صورت پولک فرآوری شده و در اتانول یا سایر حلالها حل میشود. در بخشهای غذایی، دارویی و صنعتی، به دلیل براق بودن، خاصیت محافظتی و قابلیت خوردن، به طور گسترده به عنوان یک عامل پوششدهنده مورد استفاده قرار میگیرد.
کاربردهای صنعتی شلاک
شلاک، یک ماده مشتق شده از حشرات، به دلیل کمبود آن در جنوب آسیا، کمترین توجه را به خود جلب کرده است. در حال حاضر، شلاک در کاربردهای مختلفی مانند جلا دهنده مبلمان، عامل لعاب دهنده برای آب نبات ها و قرص های دارویی، پوشش روی میوه ها برای افزایش ماندگاری، پرایمرها، حسگر هوشمند، چاپ سه بعدی و الکترونیک سبز استفاده می شود. با این حال، محدودیت های شلاک مانند: شکنندگی با گذشت زمان، خود استری شدن، شفافیت کم، حلالیت در محیط قلیایی و در اکثر حلال های آلی، استفاده از آن را در کاربردهای بسته بندی محدود کرده است. بسیاری از این مشکلات را می توان با ترکیب فیزیکی یا واکنش شیمیایی با سایر مواد بهبود بخشید تا شلاک بادوام تر شود، مانع خود استری شدن شود و قابلیت تشکیل فیلم را تسهیل کند، که نشان دهنده استفاده بالقوه از شلاک در کاربردهای بسته بندی است.
موم شلاک به دلیل خواص تشکیل لایه محافظ و چسبندگی خود، به طور گسترده در صنایع مختلف مورد استفاده قرار میگیرد. برخی از کاربردهای کلیدی آن عبارتند از:
شلاک در لوازم آرایشی و بهداشتی:
به عنوان عامل چسبندگی، نرمکننده و تشکیلدهنده لایه محافظ در رژ لبها، لوسیونها و سایر محصولات آرایشی استفاده میشود. به لاک ناخن درخشندگی میبخشد، ریمل را به هم میچسباند و با جلوگیری از جذب رطوبت به حالت دادن مو کمک میکند. منشأ طبیعی آن، برگ برنده قابل توجهی برای مصرفکنندگانی است که به دنبال گزینههای زیبایی تمیزتر هستند.
شلاک در صنایع غذایی:
رزین شلاک (و گاهی اوقات موم به شکلهای بسیار تصفیه شده) به عنوان عامل لعاب برای شیرینیها و میوهها استفاده میشود و یک پوشش محافظ ایجاد میکند که از هدر رفتن رطوبت جلوگیری میکند، آنها را برای مدت طولانیتری تازه نگه میدارد و جذابیت بصری آنها را افزایش میدهد. این ماده مورد تأیید FDA است و به عنوان "لعاب شیرینیپزی" یا "لعاب غذایی خالص" شناخته میشود و درخشش آشنایی را به کشمش، آجیل، شکلات و آدامسهای روکشدار میدهد. واکسها و پولیشها: واکس شلاک در واکسهای کف، واکسهای مبلمان و واکسهای خودرو استفاده میشود و براقیت، سختی و دوام آن را افزایش میدهد.
ریختهگری دقیق: به عنوان یک چسب در فرآیندهای ریختهگری دقیق استفاده میشود و یکپارچگی ساختاری قالب را فراهم میکند.
شلاک در چسبها:
گاهی اوقات در فرمولاسیونهای خاص چسب استفاده میشود و استحکام اتصال خوبی دارد و خواص رزین طبیعی را ارائه میدهد.
شلاک در داروسازی:
موم شلاک به عنوان یک پوشش رودهای استفاده میشود که از حل شدن قرصها در معده جلوگیری میکند و در عوض دارو را در روده تحتانی آزاد میکند. به عنوان پوششی برای قرصها و کپسولها برای افزایش پایداری و کنترل آزادسازی ماده دارویی فعال استفاده میشود.
شلاک در پرداخت چوب و چرم:
یک پوشش محافظ و براق برای مبلمان و کالاهای چرمی ایجاد میکند. تولیدکنندگان چرم از آن برای ایجاد پوششهای "لمسی نرم" که مانند چرم طبیعی احساس میشوند، استفاده میکنند.
شلاک در چاپ و بستهبندی:
در پوششهای زیست تخریبپذیر برای راهحلهای بستهبندی سازگار با محیط زیست استفاده میشود.
مزایای پایداری شلاک
موم شلاک مزایای زیستمحیطی متعددی نسبت به جایگزینهای مصنوعی ارائه میدهد، اما قانعکنندهترین دلیل برای در نظر گرفتن موم شلاک، پایداری ذاتی آن است. در اینجا برخی از مزایای آن آورده شده است:
این یک منبع تجدیدپذیر است که از ترشحات حشرات لاک، یک منبع طبیعی تجدیدپذیر، تهیه میشود.
زیستتخریبپذیر است و بدون آسیب رساندن به اکوسیستمها تجزیه میشود.
به طور کلی برای استفاده انسان غیرسمی و بیخطر در نظر گرفته میشود، و آن را به انتخابی ترجیحی برای کاربردهایی تبدیل میکند که تماس انسان با آن نگرانکننده است. این موم برای کاربردهای غذایی و دارویی تأیید شده است.
تولید موم شلاک با کمک به میلیونها کشاورز و جوامع در کشورهای در حال توسعه، از معیشت روستایی حمایت میکند و پایداری اقتصادی را در کنار مسئولیتپذیری زیستمحیطی ارتقا میدهد.
فرآیند تولید موم شلاک در مقایسه با تولید مومهای پایه نفتی، ردپای کربن بسیار کمتری دارد.
با کاهش وابستگی به مواد مشتقشده از فسیل، این محصول جایگزینی سازگار با محیط زیست برای مومهای پایه نفتی است.
صنایعی که به دنبال فرمولاسیونهای پاک و جایگزینهای پایدار هستند، به دلیل مزایای زیستمحیطی و عملکردی آن، به طور فزایندهای به موم شلاک روی میآورند.
کاربردهای شلاک در محصولات
۱. شلاک در صنایع غذایی (شماره E: E904)
به عنوان یک عامل پوششدهنده مواد غذایی، به ویژه برای موارد زیر استفاده میشود:
| محصول |
هدف |
| آبنباتها (مانند لوبیاهای ژلهای، M&M) |
درخشندگی ایجاد کرده و از رطوبت محافظت میکند |
| میوهها (مانند سیب، مرکبات) |
تازگی را حفظ کرده و ظاهر را بهبود میبخشد |
| دانههای قهوه |
از اکسیداسیون و جذب رطوبت جلوگیری میکند |
| آجیلها (مانند بادام با روکش شکلات) |
پوشش را دست نخورده نگه میدارد و براقیت را افزایش میدهد |
| مکملها/صمغها |
به عنوان یک لایه آببندی عمل میکنند |
۲. شلاک در داروسازی و مکملهای غذایی
مورد استفاده در پوششهای قرص و کپسول برای:
پوشش رودهای، آزادسازی دارو را تا رسیدن به روده به تأخیر میاندازد
محافظت در برابر رطوبت، ماندگاری را افزایش میدهد
پوشش بو/مزه، بهبود بلع
۳. شلاک در لوازم آرایشی و مراقبت شخصی
مورد استفاده در:
لاک ناخن، پوشش براق و سخت
اسپری مو، ماده تثبیتکننده
ریمل مو، به چسبندگی رنگدانه کمک میکند
توجه: لاکهای آرایشی به طور متفاوتی نسبت به لاکهای غذایی/دارویی خالصسازی میشوند.
۴. کاربردهای صنعتی شلاک
اگرچه به غذا ربطی ندارد، اما شایان ذکر است:
روکش/لاک چوب، درزگیر چوب طبیعی و براق
عایق الکتریکی، مورد استفاده در کاربردهای تاریخی
مواد هنری، مورد استفاده در جوهرها و تثبیتکنندهها
خواص فوق العاده شلاک
شلاک خواص فوقالعادهای دارد، به طوری که اگر همین اواخر کشف میشد، به عنوان یک پوشش معجزهآسای قرن بیست و یکم مورد تحسین قرار میگرفت.
کاملاً طبیعی - شلاک یک رزین کاملاً طبیعی با منشأ حشرات است که به طور منظم برداشت میشود و بنابراین یک منبع تجدیدپذیر است.
بوی الکل زودگذر - شلاک در الکل اتیل دناتوره شده حل میشود. بوی زودگذر و ضدعفونیکنندهای دارد که با خشک شدن محصول به سرعت از بین میرود.
استفاده آسان - شلاک کاربرپسند و عملاً ضدخش است. میتوان آن را با قلممو، پد، اسپری یا پارچه پاککننده اعمال کرد.
زمان خشک شدن فوقالعاده سریع - شلاک در عرض چند دقیقه خشک میشود و در بیشتر موارد، میتوان آن را در کمی بیش از نیم ساعت سنباده زد یا دوباره پوشش داد.
اجرا در دمای سرد - برخلاف سایر پوششها، شلاک را میتوان در دمای سرد (40 درجه فارنهایت و پایینتر) بدون نگرانی در مورد خشک شدن و خشک شدن مناسب اعمال کرد. غیرسمی/ضد حساسیت - سازمان غذا و داروی ایالات متحده، شلاک را به عنوان لعاب محافظ برای آبنبات و داروها تأیید کرده است.
زرد نمیشود/تیره نمیشود - شلاک در برابر اشعه ماوراء بنفش مقاوم است و برخلاف روکشهای پایه روغنی، با گذشت زمان زرد یا تیره نمیشود.
زیبایی بافت چوب را افزایش میدهد - شلاک گرمای غنی بافت چوب را نمایان میکند. سطوح پرداخت شده نرم و طبیعی به نظر میرسند، نه روکش پلاستیکی.
به سطوح و پرداختهای براق میچسبد - شلاک به دلیل چسبندگی فوقالعادهاش مورد توجه همه کسانی است که از آن استفاده میکنند. تقریباً به هر چیزی میچسبد.
لایه خشک شده در برابر بوها نفوذناپذیر است - دو یا چند لایه شلاک هر نوع بویی را در هر نوع سطح متخلخلی مسدود میکند.
سیلر لکه بر - شلاک مسلماً مؤثرترین سیلر لکه بر و گره زن در جهان است (دلیل دیگری که ما از آن برای ساخت پرایمر-سیلر B-I-N® استفاده میکنیم).
آسان برای ترمیم و پوشش مجدد - برخلاف سایر پرداختها، شلاک در صورت خراشیده شدن یا ساییده شدن به راحتی قابل ترمیم است. یک لایه جدید شلاک در پوشش موجود ذوب میشود.
تمیز کردن یا پاک کردن آسان - شلاک توسط آمونیاک خانگی و همچنین الکل حل میشود و تمیز کردن قلمموها و سایر ابزارها را بسیار آسان میکند.
-آیا خوردن شلاک بیخطر است؟
بله. شلاک خوراکی توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) بیخطر (GRAS) شناخته شده و در اتحادیه اروپا (E904) مجاز است. بدون جذب از دستگاه گوارش عبور میکند.
- چرا از شلاک در غذا و دارو استفاده میشود؟
براقیت و جذابیت: ظاهری براق روی آبنباتها، میوهها و قرصها ایجاد میکند.
محافظت: به عنوان یک مانع رطوبت عمل میکند و ماندگاری را افزایش میدهد.
رهاسازی کنترلشده: در قرصها، سرعت آزاد شدن مواد فعال در روده را کنترل میکند.
- آیا شلاک وگان یا گیاهخوار است؟
خیر . از آنجایی که از حشرات (حشرات لاک) گرفته میشود، شلاک وگان محسوب نمیشود. برخی از گیاهخواران نیز ممکن است از آن اجتناب کنند.
- آیا شلاک حساسیتزا است؟
واکنشهای آلرژیک نادر هستند، اما در افراد حساس ممکن است رخ دهند. شلاک خوراکی عموماً بیخطر است.
- برچسب شلاک روی محصولات چگونه است؟
شلاک در مواد غذایی: به عنوان عامل لعاب (E904)
شلاک در لوازم آرایشی: به عنوان Shellac ذکر شده است
شلاک در داروها: به عنوان ماده پوشش دهنده در لیست مواد جانبی ذکر شده است
-آیا Shellac سازگار با محیط زیست است؟
شلاک یک ماده طبیعی و زیست تخریب پذیر است.
با این حال، از آنجایی که نیاز به برداشت از حشرات دارد، برخی نگرانیهای اخلاقی/زیست محیطی در مورد رفاه حیوانات و پایداری مطرح میشود.
- جایگزینهای شلاک چیست؟
مومهای گیاهی: موم کارنوبا، موم کاندلیلا، موم سبوس برنج
پوششهای مصنوعی: پلیمرهای دارویی برای قرصها
شلاک اغلب برای محصولات وگان/گیاهخواری انتخاب میشوند.
شلاک یک پوشش طبیعی، ایمن و براق است که در مواد غذایی، لوازم آرایشی و دارویی استفاده میشود. این ماده ظاهر را بهبود میبخشد، از محصولات محافظت میکند و آزادسازی آن را در داروها کنترل میکند. با این حال، این ماده گیاهی نیست، زیرا از حشرات به دست میآید.
......
شلاک